«شبیه گالیله»، داستانی است در مجموعة «چشم سگ» از عالیه عطایی. داستان، بیان احوال و ماجرای مردی است که ماری را از افغانستان برای فروش به ایران می‌آورد. ضیا، شخصیت اصلی داستان در مواضع متعدد، صفات، حالات و کنش‌هایی به همسر و دختر و گاه دیگر زنان داستان اسناد می­دهد که پیشتر برای مار نیز به کار برده بود. مسئلة مقاله، یافتن توجیه یا علتی برای این اسنادهاست­. از این‌رو با رویکرد روانکاوانه به بررسی ناخودآگاه متن و شخصیت اصلی پرداخته شد و از آنجا که این رویکرد، وجوه اجتماعی و رابطة قدرت را در بر نمی­گیرد، در بخشی دیگر با رویکرد فمنیسم مارکسیستی، متن تحلیل و بررسی شد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر تفسیر و تأویل است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که ناخودآگاه متن از طریق شخصیت اصلی با ادغام و جابه­جایی، تداعی و نماد، مار و زن را به جای هم می­نشاند. و زن/ مار به شیئی برای بهرة اقتصادی فروکاسته می­شود. طبیعی­شدگیِ رابطة زن/ مار مطابق خواست شخصیت اصلی و سرانجام رهایی از سلطة شخصیت اصلی در قالب خودبودگی و استقلال در زندگی و تأمین نیازهای اولیه پدیدار شده است. مفاهیم ارزشی ذکرشده در داستان طبق نظرگاه و گفتمان غالب شخصیت اصلی و در جهت تثبیت سلطة او بر زن/ مار، تغییر معنا می­یابد.  

برخی از نظریه پردازان فمنیسم بر این باورند که در تحلیل فوکو از مفهوم قدرت، مسئلۀ انقیاد یا غلبۀ جنسیتی به وضوع تبیین نشده است. از این رو، آنان به واسطۀ تلفیق مؤلفه های فوکویی قدرت با مفاهیم فمنیسم، رویکرد فمنیسم فوکویی را ابداع نموده اند تا به مسئلۀ سلطه در روابط جنسیتی پاسخ قانع کننده-ای دهند. آن ها معتقدند که جنسیت، مسئله ای ذاتی و بیولوژیکی نیست؛ بلکه توسط صاحبان قدرت یک جامعه، تولید و به سوژه ها القاء می گردد. به همین دلیل سوژه ها پس از پذیرش ایده ال های زنانگی ساخته شده به عنوان گفتمان های حقیقی، به طور داوطلبانه به خود-انضباطی می پردازند که همان اطاعت از نظام مردسالاری است. از این رو، فمنیست ها می کوشند تا علیه هنجار های زنانگی نهادینه شده مقاومت کنند و به زنان آزادی بخشند. پژوهش حاضر با هدف شناساندن مبانی این رویکرد به علاقمندان حوزۀ نقد ادبی و آشنا ساختن آنان با نظریه پردازان موج های مختلف آن، می کوشد تا آگاهی مخاطبان را نسبت به نوین سازی قدرت مردسالار دو چندان سازد. همچنین نشان می دهد که چگونه صادق هدایت در داستان «عروسک پشت پرده»، با توصیف شیفتگی شخصیت اصلی داستان نسبت به زنِ مجسمه، به طور ضمنی ویژگی های زن ایده ال جامعۀ نوین مردسالار را ترسیم کرده است. به علاوه بیان می کند وجود شخصیت دختری به نام درخشنده در این داستان حاکی از آن است که زنان جامعه به دنبال کشف گفتمان های جنسیتی تولید شده هستند تا بتوانند با اِعمال قدرت انضباطی بر خود و محصور کردن خودشان در دستگاه سراسربین و با اعمال تکنیک های القاء شده توسط نظام مردسالار برخود توجه مردان را جلب نمایند.

«هاویه» نخستین مجموعه داستان کوتاه ابوتراب خسروی است. به منظور دریافت شیوه نویسنده و تحلیل داستان ها، به کمک روش ساختارگرایی تودوروف پس از استخراج پی رفت ها، ژرف ساخت داستان ها را تحلیل کرده ایم. ژرف ساخت این مجموعه مبتنی بر مبارزه با زمان و مظاهر آن است. بررسی ساختار روایت ها نشان می دهد نویسنده آگاهانه در پی آن است که ژرف ساخت را در شیوه و ساختار روایت ها نیز بازتاب دهد و میان روایت و ژرف ساخت تا حد ممکن تناسب ایجاد کند؛ در روایت های ساده و تک محور که ترکیب پی رفت ها زنجیره ای است نویسنده به کمک عناصر دیگر نظیر ایجاد شک و تعلیق، ژرف ساخت مبارزه با زمان را بازتاب می دهد و در مواردی که ترکیب پی رفت ها تناوبی است با ایجاد حالتی دوری، ژرف ساخت مذکور را همخوان می سازد. فقط داستان «هاویه آخر» دارای روایتی چندمحور است و روایتی واحد به چند شکل تکرار شده تا با این تکرار، ژرف ساخت مقابله با زمان به منظور براندازی یا بی اعتبار کردن آن تداوم یابد.

نوشته حاضر پژوهش مختصری است در زندگی فکری گالیله و دستاوردها و کشفیات او و تاثیراتی که بر جامعه علمی و مذهبی زمان خود (17 م) گذاشته است. از آن جایی که این کشفیات ارتباط نزدیکی با الهیات مسیحی داشت ،ابتدا زندگی فکری گالیله را به کوتاهی خواهیم نوشت و سپس به نقش و عملکرد کلیسا نسبت به پذیرش و یا عدم پذیرش سخنان او اشاره ای خواهیم کرد. در سیر مطالب به این پرسش نیز پاسخ گفته خواهد شد که آیا تعارض میان علم و دین در این داستان امری حقیقی است یا نه. در انتها گالیله به ترازوی نقد سنجیده می شود.

همگان گالیله را دانشمند علوم تجربی می شناسند. اگر چه آنچه که گالیله را شهره آفاق کرد، همین وجهه علمی اوست، ولی باید دانست که او قبل از هر چیز، یک ادیب بود. شناخت ادبی او باعث شده بود که وی برای انتقال یافته های خود به مردم، زبانی را برای بیان کردن برگزیند که تا آن زمان مورد توجه قرار نگرفته بود. آنچه که در پی می آید، در واقع تلاشی است برای کشف زبان علمی گالیله و ارتباط آن با حقیقتی علمی که گالیله در پی اشاعه آن بود. افزون بر این، چون روشنگران قرن هجدهم (نظریه پردازان خرد گرایی) در بسیاری از موارد اندیشه های گالیله را سرمشق خود قرار داده بودند در اینجا به ارتباط آنان با فرهنگ علمی قرن هفدهم نیز مورد می شود.

«دیوان سومنات» با 12 داستان کوتاه، دومین مجموعه داستان ابوتراب خسروی است. بر اساس نظریه ساختاری، پس از استخراج پی رفت ها، ساختار روایت ها را تحلیل کرده ایم؛ تحلیل ساختار روایات، ما را در فهم و تبیین ژرف ساخت های پیچیده یاری می کند؛ همچنین میزان هماهنگی ساختار روایات با ژرف ساخت را روشن می سازد. بررسی ساختاری این مجموعه نشان می دهد ژرف ساخت همه داستان ها، براندازی زمان یا بی اعتبار کردن زمان است. در مواردی که ساختار روایت با ژرف ساخت تطابق ندارد نویسنده به کمک عناصر و تعابیری که حاوی براندازی یا مبارزه با زمان گذراست، ژرف ساخت را می پرورد. در برخی داستان ها، ساختار روایت نظیر پیچیدگی در ترکیب پی رفت ها یا چند محور گشتن روایت یا تکرار روایت موجب تداعی ژرف ساخت داستان شده است. در این موارد نویسنده در طرح های متضاد هویت و بی هویتی، تسلیب و ترمیم و مرگ و زندگی برای تبدیل زمان تاریخی به زمان قدسی به منظور مبارزه با زمان پرداخته است.